.

ESB Ég hefði viljað mæta á málþingið sem lagadeild hélt í fyrradag um rannsóknir Stefáns Más Stefánssonar prófessors á möguleikum Íslands við aðildarviðræður við ESB. Ég vissi ekki af þessu fyrr en um seinan. Leiðinlegt. En nú væri gaman að velta þessu aðeins fyrir sér, og hvet ég mér fróðari menn til að gera athugasemdir við mínar vangaveltur ef þeir sjá ástæður til. Maður er alltaf að reyna að mynda sér afstöðu til stóru málanna. Ég biðst afsökunar á samhengisleysi á stöku stað. Ísland er betur statt efnahagslega en flest löndin sem eru innan sambandsins, sérstaklega eftir síðustu stækkun þar sem Austur-Evrópulönd voru tekin inn. Þar af leiðandi má búast við að ef til inngöngu kæmi yrði krafist mikilla fjárframlaga af hendi Íslendinga vegna styrkja til þeirra landa sem eru ekki jafnlangt komin. ESB hefur að geyma gríðarlega mikið styrkjakerfi, sérstaklega hvað varðar landbúnaðarmál, og hafa menn nefnt í því samhengi að þá væru Íslendingar að greiða styrki til landbúnaðar í löndum ESB. Afurðir þess landbúnaðar fengju svo greiðan aðgang að íslenskum neytendum vegna niðurfelldra tolla og hins innri markaðar ESB. Það gæti haft áhrif á landbúnaðinn hér á landi. Bændasamtökin hafa haft orð á því að með inngöngu myndi hér leggjast af kjúklingarækt, svínarækt, eggjaframleiðsla og stór hluti mjólkuriðnaðarins væri í hættu. Því myndi þá fylgja meira atvinnuleysi á landsbyggðinni og fólksflutningar á höfuðborgarsvæðið. Þverpólitísk samstaða virðist þó vera um mikilvægi þess að landið haldist allt í byggð. Samkvæmt því sem mér skilst (m.a. á Stefáni Má Stefánssyni) munu Íslendingar missa stjórnina á fiskmiðunum í kringum landið að miklu leyti og ekki fá varanlegar undanþágur frá reglum bandalagsréttarins. Við inngöngu fær ESB úrslitavald um ráðstöfun hafsvæða utan 12 mílna og út að 200 mílum. Samkvæmt Heimssýnarmönnum hefur tilhneigingin verið sú að láta stjórn fiskveiðanna í hendur þeirra sem eiga hvað minnstra hagsmuna að gæta í þeim atvinnuvegi, til að setja ekki hagsmunaaðilja í stjórnunarstöðurnar, þvert á það sem samfylkingarmenn héldu fram í fyrra í skýrslu sinni um Evrópumálin Þar töldu þeir góðar líkur á því að Íslendingar fengju að gegna formennsku í sjávarútvegsmálum sambandsins. Það finnst mér afar vafasöm fullyrðing. Þó svo aðrir atvinnuvegir hafi mikið sótt í sig veðrið hljóta sjávarútvegsmálin að skipta höfuðmáli í umræðunni um hugsanlegar aðildarviðræður. Fiskveiðarnar eru svo stór hluti af gjaldeyrisöflun þjóðarinnar. Formaður Evrópusamtakanna (framkvæmdastjóri Samfylkingarinnar held ég) héldu því fram að Íslendingar gætu hindrað framgöngu mála í Evrópuþinginu með málþófi ef þau samrýmdust ekki íslenskum hagsmunum, maður veit ekki hvað á að segja við slíkum ummælum. Fyrir stækkunina sátu 626 þingmenn á Evrópuþinginu, og Íslendingar fengju einhver ca. 5 stykki ef úr yrði. Ég veit ekki hversu margir þeir verða eftir stækkunina, en þá má giska á yfir 700. 5 þingmenn af 700 eru 0,7%. Ég sé ekki fram á þungt vægi Íslendinga á þinginu. Til þess að ná að samræma reglur fyrir svo stórt svæði sem Evrópusambandið spannar er nokkuð líklegt að reglur hæfi ekki staðháttum eins alls staðar og einhver vandamál geti komið í kringum það. Í því samhengi get ég nefnt að mér finnst í barnaskap mínum eðlilegt að þeir hópar manna sem hafa að baki sér sameiginlega arfleifð, eða finna einhverja samsömun hver með öðrum og hafa jafnframt efnahagslega burði til að halda uppi ríki, eigi einfaldlega að hafa stjórn á sínum málum. Auðvitað ganga þjóðir inn í sambandið samþykkar og eftir lýðræðislegum leiðum en ég hef illan bifur á rosalega fjarlægu en sterku valdi. Til þess að halda uppi öllu þessu yfirþjóðlega valdi þarf mikið fjármagn. Framkvæmdastjórnin hefur ca. 15-20.000 starfsmenn á sínum snærum. Allt kostar þetta peninga. Þá er það þannig í svona stigskiptu lýðræði að þátttaka á efri stigum, fjær kjósendum, er oft nokkuð lítil. Sú er t.d. raunin um kosningar Evrópuþingmanna sem kosnir eru í beinum og almennum kosningum í heimalöndum sínum. Það eru svo aftur þeir sem skipa Framkvæmdastjórnina og geta vikið henni frá störfum. Lýðræðið er þannig orðið heldur laustengt almenningi. Þá hafa sumir rætt um Norræna blokk í ESB, þar sem Norðurlöndin gætu samræmt stefnu sína í mikilvægum málum og greitt atkvæði samhljóma til þess að hafa skýrari áhrif. Ég veit ekki hvað skal segja um það, en væri það ekki frekar furðuleg staða ef við værum með Norrænu blokkina, Miðjarðarhafsblokkina, Austantjaldsblokkina o.s.frv. og þessir risaaðiljar toguðust á um hagsmunina? Ég sé ekki alveg eininguna í því. Yfirlýst markmið með ESB er efnahagslegur og pólitískur samruni Evrópu til að tryggja frið og stöðugleika á svæðinu. Sú þróun á eftir að ganga miklu lengra. Ein af þremur stoðum ESB er sameiginleg stefna í utanríkis- og öryggismálum. Sú stefna er ekki til ennþá, eftir því sem ég best veit. Þar eru á teikniborðinu sameiginlegur herafli Evrópu og sitthvað fleira í þeim dúr, til þess að halda utan um slíka stefnu þarf svo gríðarsterk stjórnvöld sem kosta bæði pening og mannafla og þurfa að hafa víðtækar valdheimildir. Ég get vel séð fyrir mér einhvers konar utanríkisráðherra Evrópu, enda er nú þegar farið að tala um þjóðhöfðingjaembætti innan ESB, einhvers konar forseta Evrópu. Svo er það líka spurningin um það hvort við eigum eitthvað sameiginlegt með þeim þjóðum sem eru í ESB, hvort við samsömum okkur á einhvern hátt með þeim. T.d. eru Tyrkir ólmir í að fá inngöngu í sambandið, en fá ekki m.a. vegna bágborins ástands og lítillar mannréttindaverndar. Ég vil staldra lítið eitt við þá staðreynd að við erum norður í ballarhafi á meðan þeir eiga landamæri að Íran og Írak. Með þessu er ég ekki að segja að Íslendingar eigi að forðast ákveðnar þjóðir eða að dæma menn eftir þjóðerni, en ég er að segja að við gætum orðið aðiljar að sameiginlegri utanríkisstefnu með ríkjum sem hafa allt aðra menningu, legu, stríðsrekstrarsögu og stöðu í heiminum en við, og ég er ekkert viss um að það sé gott mál. Ég er ekki hrifinn af þessu tali um Norræna blokk í ESB, vegna þess að mér finnst einfaldlega að vilji menn ganga í ESB eigi þeir að gera það af heilum hug, með jöfnuð Evrópuþjóða, einingu og samvinnu að leiðarljósi. Þá þurfa menn að borga Evrópuskattinn sinn glaðir og deila auðlindum sínum með Evrópubúum með bros á vör. ESB er tollabandalag, ólíkt EES sem er einungis fríverslunarsvæði. Með inngöngu fáum við auðvitað greiðari aðgang að mörkuðum í Evrópu og því fylgja margir kostir. Samtök iðnaðarins eru mjög hlynnt aðildarviðræðum og hafa þau meðal annars vakið athygli á því að hin smærri ríki innan sambandsins hafi plumað sig vel á undanförnum árum. Skv. Samtökunum hafa Austurríki, Belgía, Danmörk, Finnland, Holland, Írland, Portúgal og Svíþjóð aukið framleiðslugetu sína um 54% frá 1990 til 2002. Hins vegar hafa 5 stærstu ríkin, þ.e. Bretland, Frakkland, Ítalía, Spánn og Þýskaland aukið framleiðslugetu sína um 37% á þessu tímabili. Ísland um 34%. Einnig segja samtökin að útflutningur sem hlutfall af þjóðarframleiðslu hafi verið rúmlega 40% 1990, en rúmlega 60% 2002, mikið meiri aukning en hjá stærri ríkjunum og Íslandi. Jahá. Íslendingar versla líka mikið við Bandaríkjamenn, og yrðu þau viðskipti máski eilítið örðugri eftir að við förum inn fyrir tollamúrana. Íslensk börn yrðu mörg hver að hætta að snæða Cheerios á morgnana og fá sér heldur brakandi góða Evróhringi, fá sér Frenchie-bar í stað Yankee-bar o.s.frv. Við inngöngu nýrra ríkja í ESB falla niður fríverslunarsamningar sem þau hafa gert við önnur lönd, t.d. Bandaríkin í okkar tilfelli, en stofnanir ESB fara með gerð þjóðréttarsamninga fyrir hönd aðildarríkjanna. Evran er svo eitt deilumálið enn í þessu samhengi. Einhverjir vilja meina að það hefði illt eitt í för með sér fyrir Íslendinga að taka hana upp, m.a. einhver Kanískur hagfræðingur sem var hér á landi fyrr í vetur, man ekki hvað hann hét. Samtök iðnaðarins eru hins vegar hrifin af evrunni og telja hana stuðla að stöðugleika, lægri vöxtum, minni viðskiptakostnaði og auknum erlendum fjárfestingum. Það er því ljóst að með aðild fórna Íslendingar bæði hagsmunum og valdi, en fá einnig til baka eitthvað af hagsmunum sínum á formi styrkja og öflugri viðskipta. Valdið fá þeir þó ekki til baka. Eins og staðan er núna, með nýendurnýjuðum EES-samningi finnst mér á engan hátt nauðsynlegt að sækja um aðild að sambandinu. Hins vegar hefur orðið viðhorfsbreyting hjá almenningi í Noregi undanfarin misseri, og eru nú fleiri Norðmenn fylgjandi aðild en andvígir. Færi svo að Noregur gengi inn á næstu árum stæði EES-samningurinn höllum fæti svo ekki sé meira sagt. Íslendingar og Liechtensteinar gætu vart haldið honum uppi. Einungis eftir daga EES- finnst mér að Íslendingar eigi að hugsa alvarlega um aðild. ...hvað með að gerast bara ríki í Bandaríkjunum? Við erum nú einu sinni menningarleg afrit af Ameríkönum. Alltaf gott að enda svona langa og leiðinlega færslu á eilítilli glettni.

posted by Önundr @ 4/25/2003 04:23:00 e.h.